Nazwa forum

Sokół - nazwa polskich motocykli produkowanych w latach 1934-1939 w Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż) w Warszawie, oraz w latach 1947-1950 w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 2 w Warszawie – tylko Sokół 125. Nazwa ta pojawiła się po raz pierwszy dla oznaczenia motocykla turystycznego Sokół 600 RT, następnie w 1936 nazwano tak produkowany już ciężki motocykl CWS M111. Motocykle Sokół 1000 i 600 były najbardziej znanymi polskimi motocyklami przed wojną, stanowiły etatowe wyposażenie wojska. Tuż przed wojną wprowadzono jeszcze model Sokół 200, wyprodukowany w nielicznej serii.

Modele [edytuj]
Sokół 1000 M111 (CWS M111) [edytuj]

Sokół 1000 – motocykl polskiej konstrukcji produkowany w CWS.

Silnik:

    * typ: czterosuw chłodzony powietrzem
    * liczba cylindrów: 2
    * układ: widlasty
    * pojemność skokowa: 995 cm³, średnica x skok tłoka: 83 x 92
    * stopień sprężania: 5:1
    * moc maksymalna przy obr/min: 22 KM przy 4000 obr/min
    * zasilanie: gaźnik Zenith MC 22
    * smarowanie: pompą mechaniczną z ręcznym wspomaganiem lub obiegową.
    * prądnica: Bosch RD lub Era RD 6V 45W
    * akumulator: ZAT Tudor 6V 20 Ah
    * zapłon bateryjny: rozdzielacz Bosch lub przerywacz Magnet z dwuiskrową cewką

Sokół 1000 w Muzeum Historii Ursusa
Sokół 1000 w Muzeum Historii Ursusa
Sokół 1000 w Muzeum Historii Ursusa

Przeniesienie napędu

    * Silnik – sprzęgło: skośne koła zębate
    * sprzęgło: wielotarczowe, mokre, sterowanie nożnie
    * skrzynia biegów: trzystopniowa z ręczną zmianą
    * napęd tylnego koła: łańcuch

Podwozie

    * rama: podwójna, rurowa, zamknięta
    * zawieszenie przednie: widelec trapezowy typu HD
    * zawieszenie tylne: sztywne
    * hamulce: bębnowe, mechaniczne także na kole wózka

Wymiary

    * długość z wózkiem: 2270 mm
    * szerokość z wózkiem: 800 mm
    * wysokość z wózkiem: 1135 mm
    * rozstaw osi: 1464 mm

Masy

    * masa bez wózka: 270 kg
    * masa z wózkiem: 375 kg
    * dopuszczalna masa całkowita: 655 kg

Pojemności

    * zbiornik paliwa: 20 l
    * zbiornik oleju: 3 l

Dane eksploatacyjne

    * prędkość maksymalna: 100 km/h
    * zużycie paliwa: 7,5 l/100 km
    * zużycie oleju: 0,3 l/100 km

Inne:

    * główny konstruktor: inż. Zygmunt Okołów
    * konstruktor przyczepy bocznej: inż. Stanisław Panczakiewicz
    * wyprodukowano: ok. 3400 sztuk
    * cena: 4200 zł w 1935 r.

Link zewnętrzny: Zdjęcia Sokoła 1000
Sokół 600 RT M211 [edytuj]
Sokół 600 w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Sokół 600 na paradzie wojskowej w Przemyślu

Producent: Państwowe Zakłady Inżynierii, dawny adres: ul. Terespolska 34/36, Warszawa, Tel: 10-46-00

Projekt i konstrukcja: inż. Tadeusz Rudawski

Oznaczenie (SOKÓŁ 600RT M211):

    * 600 – od pojemności silnika (579 cm³),
    * R – Rudawski Tadeusz,
    * T – turystyczny,
    * M – motocykl,
    * 2 – drugi projekt PZInż (M 111 – CWS jako pierwszy),
    * 11 – oznaczenia rozwojowe.

Produkowany w latach: 1935-1939. Prototyp opuścił Zakłady w: 1935 roku.

Całkowita liczba wyprodukowanych egzemplarzy: około 1400 sztuk

Stosowane gaźniki: Amal aż do modelu 1938 włącznie. Począwszy od roku 1939 zastosowano gaźnik firmy Graetzin. Po tej modyfikacji moc silnika wzrosła z 15 do 16 KM. Instalacja elektryczna, aż do modelu 1938 włącznie, oparta o system z Magdynem Millera, typ MC Miller Birmingham. Począwszy od nr. silnika 700, w 1939 roku motocykl został wyposażony w prądorozrusznik Bosch. Zmiany te zaznaczono w dołączonej do drugiego wydania instrukcji pt. Opis Motocykla i Wskazówki Obsługi ulotce z pouczeniem, co należy uczynić, aby uruchomić silnik w przypadku gdy model wyposażony został w prądnicę–zapalacz firmy Bosch i akumulator motocykla uległ wyładowaniu.

Cena motocykla, podst.: 2 300,00 zł, cena wózka bocznego: 750,00 zł (czerwiec 1939)

W celu wspierania rozwoju motoryzacji polskiej, władze skarbowe wprowadziły zasady premiowania przy zakupie pojazdów produkcji polskiej w wysokości 20% od ceny zakupu, w formie obniżenia podatku dochodowego.

Dane techniczne motocykla:

Silnik:

    * jednocylindrowy, czterosuwowy, bocznozaworowy, chłodzony powietrzem
    * Pojemność skokowa: 579 cm³
    * Średnica cylindra: 83 mm
    * Skok tłoka: 106 mm
    * Stopień sprężania: 4,75
    * Moc max przy 3 800 obr/min: 16 KM
    * Gaźnik: „Graetzin H26”
    * Skrzynka biegów: trzybiegowa, wbudowana w blok
    * Sprzęgło: korkowe, 5-tarczowe, mokre
    * Napęd: łańcuch
    * Rama: kołyskowa z rur stalowych
    * Widelec: trapezowy z ciernymi amortyzatorami drgań i skrętu
    * Hamulce: bębnowe, przód - ręczny, tył - nożny
    * Koła: szprychowe, wymienne, 3 x 19
    * Rozmiar ogumienia: 4,00 x 19
    * Pojemność zbiornika paliwa: 15 l.
    * Instalacja elektryczna: 6 V
          o Prądnica prądu stałego: zespolona Miller MC1 lub prądorozrusznik Bosch typ B142B(od nr.silnika 501) lub B145LS2 (od nr. silnika 1101)
          o akumulator: Z.A.T. 3R3, 6V 12Ah
    * Zapłon: iskrownikowy lub bateryjny (od nr. silnika 501)
    * Reflektor Ø 170 mm: Firma A.Marciniak SA (d.adres: ul. Wronia 23, Warszawa)
    * Zegarowy wskaźnik prędkości z amperomierzem: Firma E. Romer Lwów, POLSKA

Wymiary :

    * Rozstaw osi: 1430 mm
    * Rozstaw kół z bocznym wózkiem: 1145 mm
    * Całkowita długość: 2160 mm
    * Całkowita szerokość bez wózka: 780 mm
    * Całkowita szerokość z wózkiem: 1630 mm
    * Prześwit: 145 mm
    * Wysokość siodła od ziemi: 720 mm
    * Ciężar motocykla: 170 Kg
    * Ciężar wózka: 85 Kg

    * Zużycie paliwa na 100 km: 4 l.
          o Z wózkiem: 5,6 l.
    * Zużycie oleju na 100 km: 0,1 – 1,2 l.
    * Prędkość max bez wózka: 110 km/h
    * Prędkość max z wózkiem: 90 km/h

Najważniejsze osiągnięcia, nagrody i sukcesy motocykla „SOKÓŁ 600” w konkurencjach z udziałem innych motocykli świata:

1936

    * Konkurs piękności w Warszawie ─ I nagroda Grand Prix
    * Raid Gwiaździsty w Łodzi – II nagroda w ogólnej klasyfikacji
    * Gymkhana w Łazienkach w Warszawie ─ I nagroda
    * Raid Szlakiem Marszałka Piłsudskiego. 1 500 km – I nagroda w kategorii solówek, II i III nagroda w kategorii motocykli z wózkiem
    * Gymkhana Gordon–Bennett w pierwszym dniu – I i II nagroda, w drugim dniu ─ I, II i III nagroda
    * Jazda Terenowa w Nadliwiu – I nagroda w ogólnej klasyfikacji, I i II w swojej kategorii, I i II w kategorii motocykli z wózkami.

1937

    * Pogoń za Czołgiem ─ I i II miejsce
    * Raid Szlakiem Marszałka Piłsudskiego ─ I i II nagroda w kategorii solówek, I i II nagroda w kategorii motocykli z wózkiem
    * Raid Motocyklowy przez Góry Świętokrzyskie – I, II, III i IV miejsca w ogólnej klasyfikacji
    * Pierwszy Raid Tatrzański – I, II i III miejsca w ogólnej klasyfikacji
    * Wyścig Terenowy w Nadliwiu – II miejsce w kategorii solówek, I i II miejsca w kategorii motocykli z wózkiem

1938

    * Pogoń za czołgiem ─ I nagroda
    * 9–ty Raid Pierwszy Krok Motocyklowy ─ I nagroda
    * Pierwszy Krok Motocyklowy dla niezrzeszonych ─ II nagroda w kategorii solówek, II nagroda w kategorii motocykli z wózkiem
    * Motocyklowy Konkurs Piękności w Automobilklubie Polski ─ Wieka Nagroda
    * Drugi Raid Tatrzański ─ I nagroda w ogólnej klasyfikacji; I, II i III nagroda w swojej kategorii
    * Mały Raid Tatrzański ─ II nagroda w kategorii motocykli z wózkiem

1939

    * 17 sierpnia 1939, ekipa w składzie: Inżynier Tadeusz Rudawski na motocyklu „Sokół 200”, pracownicy P.Z.Inż., Tadeusz Heryng i Józef Jakóbowski na dwóch motocyklach „Sokół 600”, zawodnik motocyklowy Józef Docha z pasażerem Jerzym Brendlerem na motocyklu „Sokół 600”, Nr silnika 1146 oraz piąty uczestnik Mieczysław Kubiak, na motocyklu „Sokół 600”, ścieżką dla pieszych, poprzez Kuźnice i Myślenickie Turnie, osiągnęli szczyt Kasprowego Wierchu (1988 metrów nad poziom morza).

Źródła:

    * Folder reklamowy Państwowych Zakładów Inżynierii w Warszawie, wydanie czerwiec 1939,
    * Opis motocykla i wskazówki obsługi motocykla Sokół 600, wydanie II, 1938 z poprawkami w 1939,
    * Katalog części zamiennych Sokół 600, wydanie 1938

Sokół 500 M311 [edytuj]

Rok produkcji 1938, Państwowe Zakłady Inżynieryjne, Warszawa, Polska. Silnik górnozaworowy, dwuzaworowy, popychaczowy rozrząd, o pojemności 496 cm³ i mocy 18 lub 22 KM (w wersji RS), z pełnym obciążeniem rozwijał prędkość 125 km/h. Motocykl ten nie zdążył jednak wejść do produkcji seryjnej.
Sokół 200 M411 [edytuj]

Dane techniczne

    * Rama podwójna, zamknięta, z kształtowników stalowych o przekroju C,
    * Zawieszenie przednie: widelec trapezowy z cierną amortyzacją,
    * Zawieszenie tylne sztywne,
    * Silnik jednocylindrowy, dwusuwowy o pojemności 199,2 cm3,
    * Stopień sprężania: 6,5:1
    * Moc: 7 KM przy 4000 obr./min.,
    * Sprzęgło wielotarczowe, mokre,
    * Skrzynka biegów o trzech przełożeniach, sterowana nogą,
    * Wymiary (dł. / szer. / wys. / rozstaw osi): 2025 / 680 / 965 / 1315 mm,
    * Masa własna: 101 kg,
    * Prędkość maksymalna: 85 km / h,
    * Zużycie paliwa: 3 l / 100 km.

Sokół 125 [edytuj]
Sokół 125 w Muzeum Techniki w Warszawie

Sokół 125 był pierwszym motocyklem skonstruowanym w Polsce po wojnie, a jego produkcję uruchomiono w 1947 w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 2 w Warszawie. Nazwa Sokół nawiązywała do przedwojennych konstrukcji Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż). Opracowanie projektu rozpoczęło Centralne Biuro Techniczne, gdzie w warszawskim Wydziale Motocyklowym pod kierunkiem inż. Stefana Porazińskiego opracowano podwozie oparte na ramie z ciągnionych rur stalowych wzorowanej na motocyklu DKW RT125, ze sztywnym zawieszeniem tylnego koła i widelcem trapezowym w zawieszeniu przednim. W oddziale CBT w Bielsku zespół inż. Fryderyka Bluemke zaprojektował silnik S01 pojemności 125cm³, wzorowany również na silniku DKW. Podwozia dla prototypowych motocykli wykonano w Czechowicach-Dziedzicach a silniki w Ustroniu. Początkowo zamierzano także produkcję Sokoła 125 zlokalizować na Górnym Śląsku, ostatecznie jednak ulokowano ją w PZS w Warszawie, zaś silniki S01 jako produkcję rozruchową wytwarzano przez kilka lat w Zakładach Metalowych we Wrocławiu-Zakrzowie.

W 1950 zapadła decyzja o zakończeniu produkcji na rzecz rozwoju ilościowego i jakościowego modelu SHL M04.
Bibliografia [edytuj]

    * Zbigniew Otoczyński, Sokół 600 i 1000, WKiŁ, Warszawa 1999, ISBN 83-206-1292-6
    * Jan Tarczyński, Polskie motocykle 1918-1945, The Polish motorcycle industry 1918-1945, Wyd. 3 rozsz., WKiŁ, Warszawa 2005, ss. 268+12. ISBN 83-206-1579-8
    * Adam Jońca, Rajmund Szubański, Jan Tarczyński, Wrzesień 39 - Pojazdy Wojska Polskiego - barwa i broń, WKiŁ, Warszawa 1990, ss. 272. ISBN 83-206-0847-3
    * Adam Jońca, Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Pojazdy w Wojsku Polskim 1918-1939, Polish Army Vehicles - 1918-1939, Wyd. AJaKS, Komisja Historyczna byłego Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych, Pruszków, Londyn 1995, ss. 403. ISBN 83-85621-57-1